Punca keletihan atau kurang tenaga

Kepenatan, atau rasa letih atau kurang tenaga yang berterusan dan tidak hilang walaupun selepas berehat, boleh berpunca daripada pelbagai sebab. 

Punca-punca ini secara amnya boleh dikategorikan kepada faktor gaya hidup, keadaan kesihatan, masalah psikologi, dan kesan sampingan ubat-ubatan.

# Faktor Gaya Hidup

Banyak punca keletihan yang biasa berkaitan dengan tabiat harian:

 

• Tabiat Tidur yang Buruk
• Ini adalah salah satu punca yang paling kerap. 
• Tidur tidak mencukupi, kualiti tidur yang rendah (cth., tidur terganggu, persekitaran tidur yang tidak selesa), atau bahkan tidur yang terlalu banyak boleh menyebabkan keletihan. 
• Faktor-faktor seperti persekitaran bising, pasangan berdengkur, atau jadual tidur yang tidak teratur boleh mengganggu kualiti tidur.
• Kurang Aktiviti Fizikal
• Walaupun ia mungkin kedengaran bertentangan, gaya hidup yang tidak aktif sebenarnya boleh menyebabkan tahap tenaga yang lebih rendah. 
• Senaman yang kerap boleh meningkatkan tenaga dan memperbaiki kualiti tidur.
• Diet dan Nutrisi yang Buruk
• Kalori dan Nutrien Tidak Mencukupi
• Tidak mengambil kalori atau nutrien penting yang mencukupi boleh menyebabkan badan anda memecahkan lemak dan otot untuk tenaga, menyebabkan keletihan dan kehilangan otot.
• Pengambilan Gula/Makanan Diproses yang Tinggi
• Makanan bergula memberikan lonjakan tenaga yang cepat diikuti oleh "kejatuhan," menyumbang kepada keletihan.
• Kekurangan Nutrisi
• Kekurangan vitamin dan mineral tertentu adalah punca biasa keletihan, termasuk:
• Zat Besi (menyebabkan anemia)
• Vitamin D
• Vitamin B12
• Folat (Vitamin B9)
• Magnesium
• Vitamin B lain (B2, B3, B5, B6) dan Vitamin C
• Penggunaan Alkohol dan Kafein
• Pengambilan alkohol yang berlebihan boleh mengganggu corak tidur, dan walaupun kafein memberikan rangsangan sementara, terlalu banyak boleh menyebabkan masalah tidur dan keletihan yang melantun.
• Berat Badan Tidak Sihat
• Kurang berat badan atau berat badan berlebihan boleh membuat badan anda bekerja lebih keras untuk tugas harian, menyebabkan peningkatan keletihan.
• Tekanan dan Peristiwa Emosi
• Tekanan kronik membuat badan dalam keadaan berjaga-jaga yang tinggi, menguras tenaga. 
• Peristiwa emosi yang penting, walaupun yang positif seperti berpindah atau perkahwinan, boleh meletihkan. 
• Kesedihan, kebimbangan kewangan, dan tekanan kerja adalah sumber tekanan yang biasa yang boleh menyebabkan keletihan.
• Beban Kerja Mental
• Tempoh aktiviti mental yang sengit yang panjang tanpa rehat boleh menyebabkan keletihan mental.

# Keadaan Kesihatan

Kepenatan adalah simptom biasa bagi keadaan kesihatan yang tidak sihat - dari keadaan ringan hingga serius:

• Anemia
• Kekurangan sel darah merah, sering disebabkan oleh kekurangan zat besi, yang bermakna kurang oksigen dihantar ke tisu badan.
• Gangguan Tiroid
• Hipotiroidisme (tiroid kurang aktif)
• Kelenjar tiroid tidak menghasilkan hormon yang mencukupi, menyebabkan metabolisme yang perlahan dan keletihan.
• Hipertiroidisme (tiroid terlalu aktif)
• Walaupun ia boleh menyebabkan kegelisahan dan kebimbangan, kadang-kadang ia juga boleh menyebabkan keletihan.
• Diabetes
• Ketidakupayaan badan untuk menggunakan glukosa dengan betul untuk tenaga boleh mengakibatkan keletihan yang berterusan.
• Keadaan Jantung
• Keadaan seperti penyakit jantung atau kegagalan jantung bermakna jantung tidak mengepam darah dengan cekap, menyebabkan pengurangan penghantaran oksigen dan keletihan.
• Gangguan Tidur
• Apnea Tidur
• Pernafasan berulang kali berhenti dan bermula semasa tidur, menyebabkan kualiti tidur yang buruk dan keletihan siang hari.
• Insomnia
• Kesukaran untuk tidur atau kekal tidur.
• Sindrom Keletihan Kronik (ME/CFS)
• Gangguan yang kompleks dan teruk yang dicirikan oleh keletihan melampau yang berlangsung selama sekurang-kurangnya enam bulan, bertambah teruk dengan aktiviti fizikal atau mental, dan tidak hilang dengan rehat. 
• Punca sebenarnya tidak diketahui tetapi mungkin melibatkan jangkitan, perubahan sistem imun, atau genetik.
• Penyakit Autoimun
• Keadaan seperti artritis reumatoid, lupus, dan fibromyalgia boleh menyebabkan keradangan dan keletihan yang meluas.
• Jangkitan
• Jangkitan kronik (cth., hepatitis, HIV/AIDS, mononucleosis) atau keletihan selepas virus (cth., Long COVID) boleh menyebabkan keletihan yang berpanjangan.
• Penyakit Buah Pinggang
• Fungsi buah pinggang yang terjejas boleh menyebabkan pengumpulan toksin dan keletihan.
• Penyakit Hati
• Mempengaruhi keupayaan badan untuk memproses nutrien dan menghilangkan toksin.
• Kanser
• Keletihan adalah simptom yang sangat biasa pada pesakit kanser, baik dari penyakit itu sendiri mahupun rawatannya.
• COPD (Penyakit Pulmonari Obstruktif Kronik)
• Penyakit paru-paru kronik yang menyukarkan pernafasan, menyebabkan keletihan.
• Kekurangan Adrenal
• Apabila kelenjar adrenal tidak menghasilkan hormon yang mencukupi.
• Keadaan Neurologi
• Keadaan seperti sklerosis berbilang, penyakit Parkinson, atau sklerosis lateral amyotrofik (ALS) boleh menyebabkan keletihan yang ketara.
• Sindrom Takikardia Ortostatik Postural (POTS)
• Gangguan sistem saraf autonomi yang boleh menyebabkan keletihan melampau, pening, dan simptom lain.
• Kehamilan
• Keletihan adalah sangat biasa, terutamanya pada trimester pertama dan ketiga.

# Punca Psikologi

Kesihatan mental dan emosi memainkan peranan penting dalam tahap tenaga:

• Kemurungan
• Keletihan adalah simptom utama kemurungan, sering disertai dengan kehilangan minat dan keseronokan.
• Gangguan Kebimbangan
• Kebimbangan kronik boleh mengekalkan badan dalam keadaan rangsangan yang tinggi, menyebabkan keletihan.
• Burnout
• Keadaan keletihan emosi, fizikal, dan mental yang disebabkan oleh tekanan yang berpanjangan atau berlebihan.

# Ubat-ubatan

Banyak ubat preskripsi dan 'over-the-counter' boleh mempunyai keletihan sebagai kesan sampingan:

• Antihistamin
• Terutama antihistamin jenis lama yang menyebabkan mengantuk.
• Antidepresan
• Jenis tertentu, terutamanya antidepresan trisiklik, boleh menyebabkan mengantuk.
• Ubat Kebimbangan (Benzodiazepin)
• Boleh menyebabkan mengantuk dan lemah.
• Ubat Tekanan Darah (Penyekat Beta)
• Boleh melambatkan kadar denyutan jantung dan menyebabkan keletihan.
• Penenang Otot
• Sering bertindak pada sistem saraf pusat dan boleh menyebabkan kesan sedatif.
• Ubat Sakit Opioid
• Boleh menyebabkan mengantuk.
• Ubat Sawan/Epilepsi (Antikonvulsan)
• Boleh menjejaskan bahan kimia otak dan menyebabkan keletihan.
• Rawatan Kanser
• Kemoterapi dan terapi radiasi terkenal menyebabkan keletihan yang teruk.

Jika anda mengalami keletihan yang berterusan atau tidak dapat dijelaskan puncanya, adalah penting untuk berjumpa dengan profesional penjagaan kesihatan untuk mengenal pasti punca asas dan menentukan tindakan yang paling sesuai.